Đạo Phật là một trong những tôn giáo lớn của thế giới, được ra đời ở Ấn Độ cách ngày nay khoảng hơn 2.500 năm và đã nhanh chóng được truyền bá, phát triển ở rất nhiều nơi trên thế giới. Tuy nhiên, đến mỗi quốc gia, dân tộc, Phật giáo đã được linh hoạt cải biến để phù hợp với môi trường sinh sống, điều kiện khí hậu, phong tục, tập quán, tín ngưỡng bản địa.

Với lịch sử trên 2000 năm du nhập, định hình và phát triển tại Việt Nam, Phật giáo với tinh thần tùy duyên, nhập thế đã lan truyền tới đời sống của cộng đồng và phù hợp với tâm tính người Việt Nam nên Phật giáo dễ dàng thấm sâu vào đời sống văn hoá tinh thần của nhân dân và dần trở thành “tôn giáo bản địa”, hòa cùng văn hóa bản địa trở thành “mạch ngầm” văn hóa, tạo nền tảng cho sự bảo tồn, phát triển văn hóa Việt Nam. Việt Nam là quốc gia đa dân tộc, đa dạng văn hóa vùng miền, vì vậy, với tinh thần Phật giáo Việt Nam hòa mình, gắn bó với đời sống tinh thần của người Việt Nam, lan tỏa, chuyển hóa trên khắp các vùng miền của đất nước, tạo nên những đặc trưng, sắc thái hết sức phong phú trên một nền tảng tư tưởng chung của Phật pháp, hình thành nên đặc trưng văn hóa Phật giáo Việt Nam “thống nhất trong đa dạng” và đó cũng là đặc trưng của văn hóa Việt Nam.

Bản sắc văn hóa, trong đó văn hóa Phật giáo là một phần quan trọng, chính là cội nguồn sức mạnh dân tộc trước xu thế hội nhập quốc tế. Vậy làm thế nào để xây dựng được nguồn sức mạnh đó? Trong bài viết này, tác giả tập trung vào giới thiệu khái quát đặc trưng (bản sắc) văn hóa Phật giáo Việt Nam, thực trạng và định hướng đặc trưng văn hóa Phật giáo Việt Nam, đặc biệt nhấn mạnh một số hành động, việc làm cụ thể, thiết thực của Giáo hội Phật giáo Việt Nam trong những năm gần đây nhằm nỗ lực gìn giữ, bảo tồn và phát huy giá trị, đặc trưng văn hóa Phật giáo Việt Nam trên các lĩnh vực ngôn ngữ, pháp phục, kiến trúc, di sản văn hóa Phật giáo, góp phần xây dựng văn hóa Việt Nam, sức mạnh nội sinh, nền tảng tinh thần vững chắc để Việt Nam vững vàng, sẵn sàng hội nhập quốc tế.